ایجاز و اطناب در قرآن

چکیده قرآن، کتاب ما مسلمانان از همان ابتدای نزول، انس و جن را به تحدی فرا خوانده و از آن زمان تا کنون، بُعد اعجاز آن مطرح بوده است. و از آنجا که در عصر نزول قرآن بحث بلاغت بسیار مورد بحث بوده، اکثراً اعجاز قرآن را در بلاغت دانسته اند، که البته؛ با ورود مسلمانان به علوم دیگر، بحث اعجاز علمی هم به آن اضافه شد. در بعد بلاغی، آنچه که بیشتر مورد توجه بوده، بحث ایجاز و اطناب می باشد که؛ حتی بلاغت را می توان همان ایجاز و اطناب دانست و بر این اساس علما برای آیات قرآن وجود ایجاز و اطناب را در حد بسیار بالایی ثابت کرده اند و نکته ای که در این جا قابل تأمل است، این می باشد که آنها به این نظر نیانداخته اند که در آیاتی که موجز است آیا می تواند نکات اطنابی هم داشته باشد و برعکس. حال ما با بررسی این گزینه در خلال آیات و تشبیهات و قصص قرآنی به این نتیجه رسیدیم که؛ این امر ممکن است و شاید بتوان گفت ،که در اثبات چنین ادعایی است که بُعد اعجاز بلاغی قرآن آشکارتر می شود. برای نمونه در آیاتی که موجز به حساب می آمده اند، نکات اطنابی وجود داشت، که گرچه از ارکان بحث نبوده اند؛ ولی آنچنان دارای فائده بوده اند، که اگر آن ذکر نمی شد، مراد کلام الله آشکار نمی شد و یا اینکه این زیادت باعث می شد که بشر در باره ی سخنِ گفته شده، فکر کند و دوباره به آن نظر بیافکند که اگر آن زیادت نمی بود شاید ما زیاد در باره ی آن سخن تأمل نمی کردیم و چه بسا که از فوائد آن سخن محروم می ماندیم، و یا در آیه ای که وجه اطناب آن ظاهر بود، نکات مخفی وجود داشت که با تأمل فهمیده و وجه ایجاز آن آشکار می شد. در اثبات این چنین چیزی بود که ما به اهمیت تامل در قرآن پی می بردیم. و به همین دلیل است که هر روز که از زمان نزول آن دورتر می شویم، به اهمیت کلمات و آیات بیشتر پی می بریم. کلید واژه ایجاز، اطناب، قرآن، بلاغت، معانی.